De term CODIT (spreek uit als “code it”) wordt gebruikt door professionele boomverzorgers en is afgeleid van de Engelse afkorting C.O.D.I.T.: “compartmentalization of decay in trees”.

Bij een letsel, snoeiwonde of andere uitwendige fysieke schade beschermt de boom zich tegen verwonding en infectie door het aangetaste gebied te isoleren: hij compartimenteert het. Tegelijkertijd maakt hij via het cambium (celvormend weefsel net onder de schors) nieuwe houtcellen aan op nieuwe plaatsen. In feite groeit er elk jaar een nieuwe boom boven op de oude, wat zorgt voor de jaarlijkse groeiringen.

Reactie van de boom op verwondingen: CODIT,

Een boom vormt dus nooit littekens. Het compartimenteert de gewonde plekken en maakt nieuwe cellen aan voor de groei.
De term “littekenvorming” wordt gemakshalve ook bij een boom gebruikt, maar het gebruik ervan schept verwarring en mag alleen met kennis van zaken gebeuren.
Een boom vormt geen littekenweefsel: hij is niet in staat bestaand weefsel te herstellen of te vernieuwen.

De compartimentering en aanmaak van nieuwe houtcellen hebben tot doel de verspreiding van ziekteverwekkers in het door de wond blootgelegde hout tegen te gaan of te verhinderen. Het dient ook om een dode tak af te sluiten van het levende deel waaraan hij vastzit. In feite verzet de boom zich tegen het binnendringen van houtrot veroorzakende ziekteverwekkers in het blootliggende hout.

De doeltreffendheid waarmee een boom op snoeiwonden reageert, is afhankelijk van de grootte van de snede en de plaats ervan. Als die te dicht bij de stam ligt, is de reactie minder doeltreffend en wordt verrotting waarschijnlijker. Als een dikke tak aan het uiteinde wordt afgeknipt, zal het houtrot zich langs de tak verspreiden, waardoor de boomstructuur verzwakt.

Strikt genomen genezen bomen niet van een wond. Ze dichten gewoon de wonden af als die niet te groot zijn en vormen een beschermende barrière (compartimentering) achter het verwonde hout. Slecht gesnoeide bomen zijn vatbaarder voor houtrot en minder stabiel. Uiteindelijk maakt de manier waarop een boom gesnoeid wordt dus het verschil.

Vorming van een reactiezone bestaande uit 4 defensieve compartimenteringsbarrières:

Wanneer een boom verwond wordt, heelt hij niet, maar schakelt hij een verdedigingssysteem in: compartimentering. Dit bestaat uit een reactiezone die de verspreiding van eventueel op het moment van de verwonding op het hout aanwezige ziekteverwekkers beperkt door een barrière te scheppen die het nieuwe hout moet beschermen tegen het aangetaste hout.

  • Barrière 1: lengteas -> opwaartse of neerwaartse agressors tegenhouden of afremmen: verstopping van het kanaal
  • Barrière 2: frontale, diametrale as -> voorkomen of afremmen van de verspreiding naar het centrum: groeiringen
  • Barrière 3: laterale, radiale as -> voorkomen of vertragen van de verspreiding naar de zijkanten: radiaal parenchym
  • Barrière 4: barrière in het nieuwe hout -> Het cambium maakt een nieuw soort cel aan dat een beschermende wand vormt die het hout dat op het moment van de wond aanwezig was, isoleert van het nieuwe hout. Deze wand wordt gevormd met minder geleidende en vezelcellen en meer parenchymcellen. Deze nieuwe wand is bestand tegen micro-organismen en voorkomt dat het gezond groeiende hout geïnfecteerd wordt.
Balise Alt

De jaarlijkse vorming van een nieuwe groeiring:

Elk jaar maakt het cambium een nieuwe hoeveelheid hout (groeiring) aan die de oude boom bedekt. Deze “nieuwe boom” wordt door barrière 4 gescheiden van de oude, gewonde boom. Het hout zal dus niet aangetast worden door de gecompartimenteerde ziekteverwekkers.

Geleidelijk aan en afhankelijk van de ernst van de wond en het reactievermogen van de boom zal de wond zich sluiten (dankzij het nieuwe hout dat jaarlijks wordt aangemaakt) en de door necrose aangetaste plek bedekken, die verder kan uitgroeien tot een holte en weldra het inwendige van de boom zal uithollen.

CODIT en boomonderhoud:

Wat maakt het u uit hoe een boom zich tegen houtrot beschermt? Ten eerste zijn bomen waardevol. Ze verhogen de waarde van eigendommen en zorgen voor schaduw. Ze bieden ook tal van andere voordelen voor het milieu, zoals een lager energieverbruik. Hoe groter de boom, hoe meer voordelen.

Net als elke andere investering hebben bomen onderhoud nodig om voldoende veilig te blijven. De levensduur en veiligheid van bomen hebben te lijden onder gebrekkige en slecht uitgevoerde snoeipraktijken, die tot houtrot kunnen leiden en soms tot het afsterven van een tak of van een hele boom.

Het CODIT-concept is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en wordt algemeen aanvaard door professionele boomverzorgers. Het CODIT-concept wordt echter nog steeds niet toegepast door bepaalde diensten of snoeiers, die zich niet altijd ten volle bewust zijn van het belang ervan. Gedurende onze hele loopbaan hebben we ontelbare voorbeelden gezien van verkeerd snoeien en de gevolgen die dit kan hebben voor de gezondheid en veiligheid van bomen. De levensduur van bomen wordt verkort wanneer de huidige voorschriften inzake goed snoeiwerk niet worden toegepast.

Wanneer u een boom snoeit, moet u met verschillende dingen rekening houden. Soms gaat het om de gewichtsverdeling van de boom, de lichtverdeling in de boom of gewoon om de esthetische waarde van de snoeibeurt. Wat het beoogde resultaat ook mag zijn, een snoeier moet in de eerste plaats aandacht besteden aan de beste manier om volgens het CODIT-model te snoeien.

Informeer naar kennis van CODIT alvorens een beroep te doen op een boomverzorger:

De volgende keer dat u iemand inhuurt om uw boom te snoeien, raden we u aan te informeren naar zijn kennis inzake snoeinormen en CODIT. Zo kan uw boom tientallen jaren langer meegaan dan in de handen van iemand die het belang van CODIT niet inziet.